De Moppies: maatjes voor kinderen bij ziekte en verlies

De Moppies.com biedt ouders en zorgverleners praktische handvatten en informatie bij verlies in de vorm van kleurrijke kussens, kleur- en knutselplaten en boekjes. Deze Moppies zijn een maatje voor kinderen bij ziekte of overlijden van een dierbare. Door het kind te helpen bij het uiten van gevoelens kunnen ze voor het hele gezin een steun zijn bij een ingrijpende gebeurtenis.

Met de Moppies wil Miranda Smit-van Keulen ouders en zorgverleners helpen om kinderen te begeleiden bij ziekte of afscheid van een dierbare, zoals opa, oma, vader, moeder, broertjes of zusje. Ze begon met het maken van uitvaartopstellingen gericht op kinderen. Van daaruit merkte ze dat ook bij de thuiszorg, verpleeghuizen, gezinshuizen en hospices vraag was naar iets dat kinderen troost biedt bij ingrijpende gebeurtenissen. Voor een 5-jarig meisje met leukemie maakte Miranda een kussen. “Het kussen gaf haar zoveel steun dat ik er een Moppie-Map bij heb ontwikkeld met verhalen en kleur- en knutselplaten, waarmee kinderen ruimte krijgen om gevoelens en verhalen te delen.”

Miranda Smit-van Keulen van de Moppies.com / Foto: Tessa Wiegerinck

Kleurrijke steun voor kinderen

Inmiddels zijn er Moppie-kussens, zitjes, kleur- en knutselplaten en boekjes waarbij verschillende dieren centraal staan. Elk dier, ook wel Moppie, heeft een eigen naam en verhaal dat vertelt hoe het een maatje voor het kind kan zijn. Zo is er Moppie-maatje Miek, een giraf die kinderen en hun ouders helpt om samen een weg te vinden om met het verlies om te gaan. Miranda toont een kussen met aan de ene kant een afbeelding van giraf Miek en aan de andere kant een tekst: ‘Miek vindt aandacht lastig. Wiebelt en voelt zich wat raar. Samen staan jullie sterk. Blijf maar dicht bij elkaar.’

De Moppie-zitjes en pakketten met kleurplaten en boekjes zijn onder andere te vinden in hospices, vertelt Miranda. “De zitjes maken voor ouders de drempel lager om hun kind mee te nemen naar een hospice. Ouders hebben hun handen vaak al vol aan de combinatie mantelzorg, zorg voor het gezin en hun eigen baan. Ze zijn zelf heel verdrietig en vaak is het voor hen ook de eerste keer dat ze zelf met een verlies zo dichtbij te maken hebben. Als ouders zo’n zitje zien staan in het hospice geeft dat meteen aan: ‘hier is aandacht voor kinderen, ze zijn welkom’."

Wat meteen opvalt, zijn de vrolijke kleuren. “De Moppies zijn niet kinderachtig, maar wel gericht op kinderen. Kleuren horen bij kinderen”, vertelt Miranda. “Het is verdrietig als opa dood gaat, maar de wereld wordt niet ineens zwart.“

Met kinderen praten over ziekte en de dood

“Als een dierbare ernstig ziek is, kunnen ouders het moeilijk vinden om hierover te praten met hun kind. Vaak houden ze het dan maar stil, omdat ze niet goed weten wat ze ermee aan moeten. Maar kinderen voelen feilloos aan dat de wereld op z’n kop staat. Ze voelen het verdriet, weten dat er iets is veranderd. Weten ze niet wat er aan de hand is, dan gaan ze het zelf bedenken en kunnen ze allerlei enge fantasieën in hun hoofd hebben. Door eerlijk te vertellen wat er aan de hand is, voelen kinderen zich betrokken en kunnen zij beter hun gevoelens en verhalen kwijt”, aldus Miranda.

“Kinderen stellen vragen en willen gewoon duidelijkheid. Wanneer opa in een hospice ligt, vragen ze bijvoorbeeld: aan welke slangetjes zit opa? Waar zijn die slangen voor? Wanneer gaan we weer naar huis? Voor ouders en zorgprofessionals is het van belang om eerlijk antwoord te geven op deze vragen. Zo wordt opa weer gewoon opa en kan het kind beginnen vorm te geven aan dit stukje verlies. Als je kinderen bij het proces betrekt, leren zij daar ook mee omgaan. Dit is niet altijd makkelijk, maar wel noodzakelijk.”

Boekjes met heldere uitleg

De boekjes van de Moppies.com zijn gemaakt in samenwerking met Bureau MORBidee. Ze bieden handvatten om moeilijke onderwerpen zoals ziek zijn en overlijden met kinderen te bespreken. In het boekje ‘Jonge kinderen en de dood: Tips voor ouders en verzorgers’ staan tips voor ouders/verzorgers en zorgprofessionals die te maken hebben met een kind dat een dierbare gaat verliezen of heeft verloren.

Het boekje ‘Ernstig ziek’ geeft uitleg bij begrippen rondom dit thema op een manier die voor kinderen duidelijk is. Denk hierbij aan ‘wat is een symptoom?’, ‘wat is palliatieve zorg?’ of ‘wat is een hospice?’. Ook is er een woordenboekje dat kinderen duidelijk vertelt wat woorden als ‘crematorium’ of ‘overlijden’ betekenen.

Moppie-zitjes in hospice / Foto: Arjan Baan

Tips voor kinderen bij verlies

Volgens Miranda is het essentieel om kinderen goed te informeren over ziekte of verlies. “Wees duidelijk over wat er aan de hand is en gebruik hierbij taal op het niveau van het kind. Geef ook antwoord op vragen. Vertel wat er gebeurt of wat je denkt dat er gaat gebeuren. Zeg bijvoorbeeld: ‘Opa is erg ziek en gaat dood.’ Dat snappen kinderen meteen. Nog zo’n vraag waarop kinderen een duidelijk antwoord willen: wie gaat er voor mij zorgen? Dit geldt vooral als één van de ouders ziek is.”

Miranda heeft ook nog andere tips: “Geef ruimte voor gevoelens. Laat als ouder zien dat je verdrietig, bang of boos mag zijn. Zo durven kinderen hun emoties makkelijker te laten zien. Ook hebben kinderen baat bij een herkenbare structuur, zoals school en opvang. Verder kan het helpen om herinneringen te maken. Maak bijvoorbeeld met het kind een herinneringskoffer. Doe dit eventueel samen, bijvoorbeeld met opa die ziek is. Houdt opa wel van krokusjes? Droog er dan eentje en bewaar die om hem te herinneren. Of laat opa nog iets opschrijven dat hij graag wil vertellen. Je kan ook foto’s maken en bewaren.”

Veerkracht versterken als zorgverlener

Miranda geeft aan dat informeren en het bieden van praktische handvatten een preventieve functie kan hebben. Ze geeft een voorbeeld: “Laatst had ik contact met een verpleegkundige die werkzaam was in een gezin waarvan de moeder kanker had en ineens terminaal was. Hier waren ook kleine kinderen bij betrokken.

Naast de zorg voor de zieke moeder en de volwassen naasten wilde de verpleegkundige graag iets voor de kinderen doen. Zij heeft de boekjes aan vader en opa en oma gegeven. Hiermee konden zij duidelijk uitleggen wat er aan de hand was. De kinderen vonden troost bij het kussen van giraf Miek en gingen aan de slag met de kleur- en knutselplaten om vorm te geven aan hun gevoelens. Door de (groot)ouders te kunnen informeren en praktische handvatten te bieden, kon de verpleegkundige zorgen voor meer veerkracht binnen het gezin.”

Om meer zorgverleners te informeren over de mogelijkheden die zij kunnen bieden aan gezinnen binnen de palliatieve zorg geeft Miranda nu ook gastlessen. Daarnaast worden medio juli informatiepagina’s voor ouders en zorgverleners toegevoegd aan de website.

Meer weten over de Moppies? Ga naar https://demoppies.com/